Osteoporoza - inaczej zrzeszotnienie kości.
Jest to choroba polegająca na znacznym ubytku masy kostnej.
Kość jest słaba, sprzyja to częstszym złamaniom, tzw. złamaniom osteoporotycznym.
Co dokładnie dzieje się w kościach?
Tkanka kostna jest strukturą aktywną metabolicznie. Oznacza to, że nieustannie zachodzą w niej procesy przebudowy.
Dokładniej są to dwa przeciwstawne procesy:
- kościotworzenia (udział biorą komórki zwane osteoblastami),
- kościogubienia (tutaj udział biorą osteoklasty).
Przez cały czas osteoklasty rozkładają tkankę kostną, tworzy się jama - pusta przestrzeń, którą uzupełniają osteoblasty budując tam nową tkankę (i tak w kółko, i w kółko).W prawidłowych warunkach procesy te równoważą się.
W ciągu życia proces wymiany tkanki kostnej zmienia swoją intensywność.
W dzieciństwie i okresie dojrzewania przeważają procesy kościotworzenia, około 30 roku życia osiągamy szczytową masę kostną, a około 40 roku życia rozpoczynają się procesy starzenia organizmu i masa kostna zaczyna maleć. Jest to proces fizjologiczny.
Jakie są rodzaje osteoporozy? Co może przyspieszyć proces utraty masy kostnej?
Najczęściej mówi się o osteoporozie pomenopauzalnej.
Występuje u kobiet i spowodowana jest zmniejszoną ilością estrogenu, to zaś prowadzi do osłabienia tkanki kostnej. Bardziej narażone na tą odmianę osteoporozy są kobiety szczupłe, drobnej budowy ciała. Dlaczego?️ Mają one mało tkanki tłuszczowej, a to właśnie z niej organizm potrafi wytworzyć jeden z estrogenów - estron, dzięki temu u otyłych kobiet ubytek masy kostnej następuje nieco wolniej.
Ale!!! Niestety hormon ten ma też działania szkodliwe, np. zwiększa ryzyko zmian nowotworowych, a sama otyłość również jest czynnikiem ryzyka wystąpienia wielu chorób.
Ale!!! Niestety hormon ten ma też działania szkodliwe, np. zwiększa ryzyko zmian nowotworowych, a sama otyłość również jest czynnikiem ryzyka wystąpienia wielu chorób.
- złe wchłanianie wapnia w jelitach,
- zmniejszony poziom witaminy D3,
- zmiany w gospodarce hormonalnej wynikające z wieku.
Niestety osteoporoza (choć stosunkowo rzadko), może wystąpić także u osób młodszych.
Wtedy przyczyną mogą być wspomniane wyżej zaburzenia gospodarki hormonalnej, choroby współistniejące, np. reumatoidalne zapalenie stawów, choroby wątroby, długotrwałe unieruchomienie (brak obciążeń osiowych) czy alkoholizm.
Jakie są objawy osteoporozy?
Bóle osteoporotyczne - często mylone z bólami reumatycznymi czy przeciążeniowymi. Dotyczą najwcześniej kręgosłupa piersiowego i ledwiowego, dłoni, palców, łokci, kolan i bioder.
Złamania osteoporotyczne. Czym różnią się od zwykłych złamań️
Dochodzi do nich w sytuacjach kiedy zdrowy szkielet nie uległby złamaniu lub nawet spontanicznie, bez urazu. Jest kilka miejsc które narażone są na tego typu złamania. Są to:
- złamania przedramienia - dalsza nasada kości promieniowej. Przyczyną jest zazwyczaj upadek z podparciem się ręką,
- złamania trzonów kręgów - tylko 30% z nich wiąże się z upadkiem, do reszty z nich może dojść podczas kichnięcia czy dźwignięcia. Często złamania te są bezobjawowe,
- złamanie końca bliższego kości udowej (przez szyjkowe, przezkretarzowe, podkretarzowe). Jest to rodzaj złamania, które często prowadzi do utraty samodzielności, unieruchomienia w łóżku, a nawet śmierci. Jest to złamanie charakterystyczne dla osteoporozy starczej.
Jak zapobiegać oraz jak można sobie pomóc w przypadku stwierdzenia zmian osteoporotycznych?
Odpowiednia dieta - urozmaicona i zbilansowana dieta, dostarczająca organizmowi potrzebnych składników, m.in. wapń, fosfor, witamina D3, odpowiednia ilość białek oraz tłuszczy - składników potrzebnych do budowania masy kostnej oraz produkcji odpowiednich hormonów. Odpowiednia dieta ważna jest przez całe życie, nie tylko w okresie pomenopauzalnym.
Aktywność fizyczna - celem jest wzmocnienie siły mięśniowej, poprawa koordynacji ruchowej, profilaktyka upadków. Szczególnie zalecane są aktywności na świeżym powietrzu - chodzi o nasłonecznienie.
Jeśli występuje czynnik sprzyjający występowaniu osteoporozy, np. zmiany hormonalne (u kobiet w każdym wieku) istotna jest kontrola i leczenie u specjalisty.
W sytuacji długotrwałego unieruchomienia, np. gdy chory musi leżeć dłuższy czas - należy zwiększyć podaż wapnia czy witaminy D3.
